Jazba mádeniyat ele tolıq qáliplespegen bir dáwirde xalıq ózi dóretken dóretpelerin awızdan-awızǵa ótkerip biziń dáwirimizge deyin alıp kelgen. Bul biziń dáwirimizde “folklor” dep atalıp, kitap bolıp basılıp shıǵarılıp xalqımızǵa jetkerildi. Xalıq awız eki dóretpelerin jıynaw ótken ásirdiń otızınshı jıllarında baslanǵan bolsa, 1970-jılları folklordıń jigirma tomlıǵı “Qaraqalpaqstan” baspasınan shıǵarıldı. Ǵárezsizliktiń sharapatı menen “Qaraqalpaq folklorı”nıń kóp tomlıǵı jarıq kórdi. 1996-jılı Qaraqalpaq qaharmanlıq dástanı “Qırıq qız”dástanına, 2002-jılı “Edige” dástanına baǵıshlanǵan Nókis qalasında xalıqaralıq kólemde konferenciyalar bolıp ótti. 1998-2000-jılları Qashqadárya, Surxandárya, Xorezm wálayatlarında “Alpamıs” dástanınıń 1000 jıllıǵına baǵıshlanǵan xalıqaralıq kólemde tańlawlar bolıp, Qaraqalpaqstanlı jırawlar, baqsılar qatnasıp belgili orınlardı iyeledi. “Alpamıs” dástanınıń 1000 jıllıǵın ótkeriw boyınsha Ózbekstan Respublikasınıń birinshi Prezidenti I.Karimov tárepinen shıǵarılǵan qarardıń 6-bántinde “Alpamıs” dástanınıń qaraqalpaqsha versiyası Qaraqalpaq tilinde akademiyalıq úlgide shıǵarılsın delingen. “Xalıq awız eki dóretpeleri dúrdanaları” ekspoziciyasında óz aldına kitap bolıp shıqqan Qaraqalpaq xalıq dástanları, ertekleri, naqıl-maqalları, xalıq qosıqları qoyılǵan.
Xalqımızdıń milliy ózinsheliligin kórsetiwshi dástanlar, terme tolǵawlar, xalıq qosıkları tiykarınan shayırlar tárepinen dóretilip, jırawlar, baqsılar hám qıssaxanlar tárepinen atqarılıp, tıńlawshılardıń ruwxıy dúnyasın jetilistirip bardı. Bul kórgizbeni qoyıwdaǵı tiykarǵı maqset muzey kóriwshilerin ásirese jaslardı milliy qadiriyatlarımızdı bilip, onı úyreniwge, keleshek áwladlarǵa jetkeriwge tárbiyalap barıw. Bulardıń tiykarǵı atqarıwshıları shayırlar bolǵan. Qaraqalpaq shayırları qosıq jazıw menen birge namaǵa salıp atqarıwshılar da bolǵan. Jırawlar menen bir qatarda baqsıshılıq mádeniyatı keń óris alǵan. Jiyen jıraw jıraw bolǵan bolsa, Kúnxoja, Ájiniyaz, Berdaq, Óteshler baqsı bolıp dástanlar, qosıqlar atqarǵan. Maqtumqulınıń qosıqlarınıń qaraqalpaq xalqı arasında júdá kóp taralıwına tiykarınan baqsılar sebep bolǵan. Nawayını Berdaq ustazım dep tán alǵan. Sonlıqtan da ataqlı «Izler edim» qosıǵında «Nawayıdan sawat ashtım» dep atap ótedi.
Qaraqalpaq shayırları arasında qıssaxanlar mektebi qáliplesken. Ayapbergen, Qazı Máwlik, Qudaybergen, Qazaqbay, Qorazbek qıssaxanlar ózleriniń átirapına jaslardı jámlep qıssaxanshılıq jolın úyretip otırǵan.
«Qaraqalpaq sazlarınıń saǵası» atamasındaǵı bul kórgizbede XVII-XXI ásir qaraqalpaq saz mádeniyatı, jıraw-baqsılar haqqında maǵlıwmatlar, súwretler, kitaplar, saz-ásbapları, qararlar, jańa maǵlıwmatlar qoyılǵan. Sonday-aq, jırawlar, baqsılar, qıssaxanlar, olar atqarǵan dástanlar, saz-ásbaplar qobız, duwtar, balaman, shın qobız, sırnay, laqay h.t.b. kórgizbeden orın alǵan.